English (United Kingdom)

https://curated-unify.zendy.io/wp-json/zendy-region/v1/featured_content/oa?rat=en

https://curated-unify.zendy.io/wp-json/zendy-region/v1/highlighted_journal/

Global: Zendy Plus annual

Presents the access of premium content as premium feature

Premium Content

Presents the keyphrase highlighting as premium feature

Keyphrase Highlighting

Presents the summarisation as premium feature

Summarisation

Insights

Presents the pdf analysis as premium feature

PDF Analysis

Presents the zaia usage as premium feature

ZAIA

Global: Zendy Tools annual

Global: Zendy Free Plan

Global: Zendy Tools monthly

Global: Zendy Plus monthly

ED/INDEXED: • Cabell’s Directories • ECONIS • EconStor • GALE Science in Context • Ministry of Science and Higher Education list of scored journals (rating score 9 pts) • Research Papers in Economics (RePEc) • SCOPUS • The Central European Journal of Social Sciences and Humanities • The International Bibliography of the Social Sciences (IBSS)/ProQuest • Ulrichsweb Contemporary Economics is published with the financial support of Polish Ministry of Science and Higher Education, in the frame of research supporting activity and programme INDEX PLUS. Academic Board Editorial Board Icek Ajzen (USA) Damodaran Appukuttan Nair (India) Zenon Biniek (Poland) Constantin A. Bob (Romania) Wiesław Dębski (Poland) Bruno S. Frey (Switzerland) Masahiko Gemma (Japan) Kjell Åge Gotvassli (Norway) Adriana Grigorescu (Romania) Zoran Ivanovic (Croatia) Sten Jönsson (Sweden) Victor Martinez Reyes (USA) Ieva Meidute (Lithuania) Fatmir Memaj (Albania) Grażyna Rytelewska (Poland) Shelby D. Hunt (USA) Maria Sierpińska (Poland) President of Academic Board Miemie Struwig (South Africa) Tadeusz Szumlicz (Poland) Witold Jakóbik Henryk Król Editor in Chief Witold Małecki Danuta Mliczewska Deputy Editor in Chief Włodzimierz Rembisz Marcin Staniewski Deputy Editorial Manager Piotr Szczepankowski Editorial Manager Ryszard Wilczyński Address of Editors: CONTEMPORARY ECONOMICS University of Finance and Management in Warsaw 01 – 030 Warsaw, 55 Pawia Str., room 211, phone: (22) 536 54 54 e-mail: editorial@ce.vizja.pl www.ce.vizja.pl Publisher: Vizja Press & IT 01 – 029 Warsaw, 60 Dzielna Str. phone/fax: (22) 536 54 68 e-mail: vizja@vizja.pl www.vizja.net.pl All articles published in the quarterly are subject to reviews Diagnoza społeczna 2011 160 5. INDYWIDUALNA JAKOŚĆ ŻYCIA 5.1. Ogólny dobrostan psychiczny Janusz Czapiński Rodzaj stosowanych do pomiaru dobrostanu psychicznego (ang. subjective/psychological well-being) miar zależy w dużym stopniu od modelu jakości życia, generalnie — hedonistycznego lub eudajmonistycznego (Czapiński, 2004a). Zazwyczaj w modelu hedonistycznym, przyjętym w Diagnozie, wyróżnia się dwa zasadnicze wymiary dobrostanu psychicznego: emocjonalny (bilans doświadczeń emocjonalnych – bieżących lub z dłuższego okresu czasu, lub odrębnie afekt pozytywny i afekt negatywny) oraz poznawczy (oceny wartościujące dotyczące własnego życia – obecnego, przeszłego i przyszłego). (por. Diener, 1984; Veenhoven, 1994). Niekiedy włącza się jeszcze do hedonistycznego pojęcia dobrostanu psychicznego zadowolenie z konkretnych aspektów życia (satysfakcje cząstkowe) (Diener, Suh, Lucas, Smith, 1999). W tym projekcie zrezygnowano z aspektu czysto emocjonalnego Najbliższym mu wskaźnikiem jest czterostopniowa skala poczucia szczęścia (Aneks 1, kwestionariusz indywidualny pyt. 35). Także skala symptomów depresji psychicznej (pyt. 57) zawiera pozycje dotyczące emocji, ściślej — nastrojów i motywacji. Wymiar poznawczy ogólnego dobrostanu psychicznego mierzono za pomocą dwóch skal: oceny całego dotychczasowego życia (pyt. 3) oraz oceny minionego roku (pyt. 59). Dodatkowo, zgodnie z „cebulową teorią szczęścia” (Czapiński, 1992, 2001a, 2004b, 2011a), uwzględniono dwa wskaźniki innego jeszcze, głębszego od dwu poprzednich, wymiaru dobrostanu – woli życia (skłonności samobójcze i pragnienie życia, pyt 37 i 41), warunkującego w dłuższym horyzoncie czasowym odporność człowieka na stres życiowy. Większość wskaźników ogólnego dobrostanu psychicznego miała postać prostych skal jednopytaniowych. Wyjątek stanowi skala depresji psychicznej, złożona z 7 pozycji-symptomów, zapożyczonych ze znanego i często w badaniach psychologicznych i epidemiologicznych stosowanego 21-pytaniowego Becka Inwentarza Depresji (Beck i in., 1961). Wybór tych właśnie pozycji podyktowany był względami psychometrycznymi: w poprzednich badaniach wykazały one najsilniejszy związek z obiektywnymi wyznacznikami warunków życia (zwłaszcza z wiekiem – por. Czapiński, 1996, 1998, 2001b). Wskaźnikiem depresji była suma odpowiedzi na wszystkie siedem pytań. Wskaźnik depresji traktować można jako miarę stopnia nieprzystosowania psychicznego, odzwierciedlającą nieskuteczność radzenia sobie z problemami czy stresem życiowym. W żadnym wypadku nie należy wskaźników opartych na tej skali odczytywać jako diagnozy poziomu klinicznych zaburzeń depresyjnych w wymiarze populacyjnym. 5.1.1. Dane dla całych prób Stwierdzono dalszą poprawę oceny całego dotychczasowego życia (tabela 5.1.1). Wzrósł znacznie procent osób, które oceniają swoje dotychczasowe życie jako co najmniej udane (o 1,2 p.p. w stosunku do 2009 r. i aż o ponad 20 p.p. w stosunku do 1991 r. Ocena ta jest najwyższa w całym okresie objętym badaniami, ponad dwukrotnie wyższa niż w najgorszym pod tym względem roku 1993. Warto również podkreślić, że poczynając od 1994 r. wzrost oceny całego dotychczasowego życia był niezwykle systematyczny Również dwa wskaźniki woli życia – najważniejszego aspektu dobrostanu psychicznego – należą do najwyższych w całym okresie od 1991 r. (tabele 5.1.2 i 5.1.3). Natężenie symptomów depresji jest najniższe w całym analizowanym okresie (tabela 5.1.4). Wzrosło także w stosunku do 2009 r. poczucie szczęścia, które deklaruje obecnie 80 proc. respondentów, i jest to najlepszy wynik od początku pomiaru (tabela 5.1.5). W stosunku do roku 2003 odsetek osób nieszczęśliwych spadł niemal trzykrotnie (z 4,5 do 1,6 proc.). O ile zmiany w ocenie całego dotychczasowego życia i w poczuciu szczęścia są znaczne i wykazują od roku 1994 niezwykle konsekwentny trend wzrostowy, dwa inne wskaźniki dobrostanu psychicznego – skłonności samobójcze i pragnienie życia – ulegały w tym okresie znacznie mniejszym i niesystematycznym wahaniom. Jest to zgodne z podstawowym założeniem cebulowej teorii szczęścia (Czapiński, 1992, 2001a, 2004b, 2011a). W najgłębszej warstwie dobrostanu – woli życia, której miarami są skłonności samobójcze i pragnienie życia – działa wewnętrzny mechanizm stabilizujący (zwany atraktorem szczęścia), który czyni tę warstwę znacznie bardziej odporną na zmiany w obiektywnych aspektach życia w porównaniu z płytszą warstwą ogólnego dobrostanu subiektywnego, którego miarami są ocena całego dotychczasowego życia i minionego roku, poczucie szczęścia (w pewnych analizach także wskaźnik depresji). Do empirycznego testu tego założenia powrócimy w rozdz. 5.4.2. 61 Szczegółową analizę tych wskaźników znaleźć można w: Czapiński (2000a). 62 W Polsce korelacja między naszym wskaźnikiem depresji i wiekiem życia jest bardzo wysoka, waha się od 0,65 do 0,70. 63 We wszystkich poniższych analizach jakości życia w tym podrozdziale uwzględniono osoby w wieku 18+ lat, czyli z punktu widzenia tego kryterium populację podobną jak w badaniach wcześniejszych z lat 90-tych. Aby zacytować ten rozdział należy podać źródło: Czapiński, J., Sułek, A., Szumlicz, T. (2011). Indywidualna jakość życia. Diagnoza Społeczna 2011 Warunki i Jakość Życia Polaków Raport. [Special issue]. Contemporary Economics, 5(3), 160-270 161 Diagnoza społeczna 2011 Tabela 5.1.1. Procentowy rozkład i średnia wartość skalowa odpowiedzi na pytanie „Jak ocenia Pan(i) swoje dotychczasowe życie jako całość?” oraz liczebność prób osób w wieku 18+ w latach 1991-2011 Odpowiedzi 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 200

Social Diagnosis 2011 Objective and Subjective Quality of Life in Poland (Diagnoza Społeczna 2011 Warunki i Jakość Życia Polaków) Full Report