English (United Kingdom)

https://curated-unify.zendy.io/wp-json/zendy-region/v1/featured_content/oa?rat=en

https://curated-unify.zendy.io/wp-json/zendy-region/v1/highlighted_journal/

Global: Zendy Plus annual

Presents the access of premium content as premium feature

Premium Content

Presents the keyphrase highlighting as premium feature

Keyphrase Highlighting

Presents the summarisation as premium feature

Summarisation

Insights

Presents the pdf analysis as premium feature

PDF Analysis

Presents the zaia usage as premium feature

ZAIA

Global: Zendy Tools annual

Global: Zendy Free Plan

Global: Zendy Tools monthly

Global: Zendy Plus monthly

372 CİLT VOL. 11 SAYI NO. 3 373 CİLT VOL. 11 SAYI NO. 3 Giriş Türkiye son yıllarda sanayi sektörünün ekonomideki payını artıran büyüme stratejisini benimsemiştir. 1980’lerden beri sanayi sektörü; Türkiye ekonomisinin itici gücü durumundadır. Bu yıllar aynı zamanda tüm dünyada küreselleşme olgusunun kendini daha fazla gösterdiği, sanayinin yapısal ve mekansal olarak yeniden şekillendiği yıllar olmuştur. Uygur (1999, 171) bir ekonominin büyümesinde temel olarak üç faktörden söz etmektedir: (1) Emek ve sermayenin artışı, (2) Emek ve sermayenin üretim verimliliğinin artışı, (3) Aynı miktar girdi kullanarak, katma değer artışı. Katma değer artışı; üretim faktörlerini daha etkin kullanarak ve üretkenliği yüksek sektörlere yönelterek mümkündür. Ülkelerin büyüme serüvenleri incelendiğinde, büyük ölçüde teknolojik ilerleme ve buna bağlı olarak verimlilik artışı dikkati çekmektedir.1 Bu nedenle; sanayiciler, yatırımcılar ve kamu bürokrasisi, üretim maliyetlerini kısarak verimlilik artışı sağlamak için çaba harcamaktadır. Sanayici açısından incelendiğinde; imalat sanayisi firmaları pazardaki rekabet stratejilerini üç farklı biçimde ortaya koymaktadır: (1) ürünlerini farklılaştırarak, (2) maliyetleri düşürerek, (3) beklentilere cevap vererek.2 Türkiye sanayisi, genellikle düşük katma değerli ve emek yoğun sektörlere dayandığından düşük maliyetlerle pazarda tutunma stratejisi izlenmektedir. Bu durumda, emek ve sermaye verimliliğinin ve katma değerin artışı ikinci plana düşebilmektedir. Nitekim çeşitli üst ölçekli ve stratejik planlarda Türkiye’nin izlediği bu stratejinin uzun vadeli rekabet için sürdürülebilir olmadığı vurgulanmaktadır.3 Bu durumda, Türkiye’nin sanayisi için, genellikle maliyetleri düşürerek üretim yapmak genellikle öncelikli durumdadır. Üretimin maliyetleri içinde lojistik maliyetler önemli yer tutmaktadır. Lojistik maliyetler, firmaların enerji, girdi ve pazarlama maliyetlerine doğrudan; işgücü, teknoloji geliştirme vb maliyetlerine de dolaylı olarak yansımaktadır. Bu bağlamda; lojistik maliyetlerini azaltan firmaların, daha avantajlı olacağı açıktır.4 Öte yandan, yetersiz lojistik hizmetler, üretim ve işletme maliyetlerini artırmakta ve küresel bütünleşme potansiyelini azaltmaktadır. Üretimin yatayda ve düşeyde parçalı bir biçimde yer kürenin uzak coğrafyalarına yayılması nedeniyle, ürünlerin tedariği/taşınması daha önce olmadığı kadar önem kazanmıştır. Üretimin emeğin maliyetinin düşük olduğu coğrafyaya yönelmesi, buna karşılık tüketimin alım gücü yüksek coğrafyalarda daha fazla talep görmesi nedeniyle sanayiciler, lojistik sektörünü giderek daha fazla önemsemektedir. Hatta günümüz pazar koşullarında, firmalar arası rekabetin yerini “tedarik zincirleri” arasındaki rekabetin aldığı tartışılmaktadır.5 Lojistik sektörünün en önemli parçası ulaştırmadır. Ulaştırma, çeşitli hizmet biçimleri arasında uyum sağlamak ve bunu toplumsal ve ekonomik gelişmenin gerektirdiği düzeyde ve etkinlikte gerçekleştirmek durumundadır.6 Bu durumda lojistik maliyetler içinde en önemli pay da doğal olarak ulaştırmadan kaynaklanmaktadır. Ulaştırma sistemleri ve ağları, dünya ticaretine konu olan malların taşınmasına hizmet etmekte ve ulaştırma maliyetleri, ticaretin yönünü ve büyüklüğünü belirlemede ağırlığı olan etkenlerin başında gelmektedir.7 Düşük maliyetli malzeme ve işçilikten yararlanmak da yine ulaşım ağlarının elverdiği ölçüde mümkün olabilmektedir.8 Ulaştırma maliyetleri, birbirine rakip üreticiler için maliyetin belirleyicilerinden birisidir. Düşük maliyetle girdi sağlamak ürünlerin rekabetçi fiyatlarla piyasaya sunumunu ve dış ticaretin artmasını sağlamaktadır.9 Tüm kaynakları ekonomik kullanmaya temellenen rekabet ortamında başarılı olabilmek için firmaların lojistik maliyetlerini düşürmeleri yaşamsal önem taşımaktadır. Lojistik maliyetlerin açılımını inceleyen Tseng vd (2005, 1657), firmaların lojistik maliyetlerinin 1/3’ü ile 2/3’ü civarında bir kısmının ulaştırmaya ait olduğunu ifade etmektedir. Tseng vd (2005, 1659), ABD’de bulunan Ulusal Fiziksel Dağıtım Yönetimi Konseyi’ne göre lojistik maliyetlerin %44’ü, Avustralya Ulaştırma ve Bölgesel Ekonomi Bürosu’na göre ise lojistik maliyetlerin yaklaşık %29’u ulaştırma maliyetleri olduğunu ileri sürmektedir. Bunu %17 ile depolama, %15 ile stok maliyeti, %12 paketleme önde gelen maliyet kalemleridir. Türkiye için yapılan araştırmalar da; ülke genelindeki lojistik maliyetlerin yaklaşık %20’sinin ulaştırma maliyetlerinden kaynaklandığını ileri sürülmektedir.10 Lojistik sektörü, sanayinin rekabet gücünü artırdığı gibi bölgesel ekonomik gelişme için de önemsenen bir konudur. Lojistik sektörü, bölgesel ve kentsel gelişme açısından (1) gelişmişliğin nedeni olarak, (2) gelişmişlik göstergesi olarak, (3) uzun vadede gelişme potansiyelinin belirlenmesinde bir araç olarak kabul edilmektedir.11 Lojistik hizmetlerin bölgesel ekonomik gelişmenin önemli bir altyapısı ve vazgeçilmez unsuru olarak kabul edilmektedir. Bu çalışma; lojistik sektörünün maliyetleri ve rekabet gücünü nasıl etkilediğini Anadolu’dan bir kent örneği üzerinden değerlendirmeyi hedeflemektedir. Bu amaçla; Türkiye sanayisinin önemli kentlerinden birisi olan Kayseri ele alınmış, imalat sanayisinin profili, temel yapısal göstergeleri ve lojistik maliyetleri araştırılmıştır. Sonucunda da, kentteki sanayicilerin, yatırımcıların, akademisyenlerin, kent ekonomisi ve kentin rekabet gücü çerçevesinde çalışan araştırmacıların da yararlanacağı verilerin sunulması hedeflenmiştir. Bu araştırma, Yıldız Teknik Üniversitesi Bilimsel 1 Altıok ve Tuncer, 2012, 2. 2 Heizer ve Render, 2013, 35-36. 3 TEPAV, 2007, 27, İSO, 2010, 21, Oran, 2014, 3, Sanayi ve Ticaret Ba6 Kepenek ve Yentürk, 2000, 393. 7 Candemir, 2002, 13. 8 Uray ve Ülengin, 1999, 30. 9 Nalçakan, 2008, 34. kanlığı 2010,9. 4 Daugherty vd 1996, 25. 5 Bowersox vd 1996, Croom vd 2000, Wisner 2003, Li vd 2006. 10 Tanyaş vd, 2011. 11 Zorlu, 2008, 39, Hesse 2004, 1037, Hesse vd 2004, 173. Türkiye’nin En Büyük 1000 Firması Sıralamasındaki Kayseri Firmalarının Yapısal Göstergeleri ve Lojistik Maliyetlerinin Değerlendirmesi

The structural indicators and logistics costs evaluation of Kayseri Firms, ranked in Turkey's Top 1000 industrial enterprises