English (United Kingdom)

https://curated-unify.zendy.io/wp-json/zendy-region/v1/featured_content/oa?rat=en

https://curated-unify.zendy.io/wp-json/zendy-region/v1/highlighted_journal/

Global: Zendy Plus annual

Presents the access of premium content as premium feature

Premium Content

Presents the keyphrase highlighting as premium feature

Keyphrase Highlighting

Presents the summarisation as premium feature

Summarisation

Insights

Presents the pdf analysis as premium feature

PDF Analysis

Presents the zaia usage as premium feature

ZAIA

Global: Zendy Tools annual

Global: Zendy Free Plan

Global: Zendy Tools monthly

Global: Zendy Plus monthly

Our responses to C.T.Hsia’s research focus on his research detail of Bronze Sparrow Mansion Ode (The Romance of the Three Kingdoms). This detail shows that he unconsciously did not separate fictional characters/incidents and historical heroes/events. The habit of history worshipping and the trend to do documenting for documenting have unconsciously formed a barrier to understanding fictional narrations. While making use of his knowledge of history to interpret a single narrative incident in fiction, the researcher forgot that he was actually looking at the mansion ‘erected’ in literature, not a historical building. 6 Lê Thời Tân. Tạp chí Khoa học Đại học Mở Thành phố Hồ Chí Minh, 13(1), 5-13 ‘Bronze Sparrow Mansion’ by Zhang River made its name known in Records of the Three Kingdoms (Sanguozhi) and The Romance of the Three Kingdoms (Sanguozhi Yanyi) in different ways. As long as novels and history records are different, the review made by literature critics and that by history researchers cannot be the same. This responding article revolves around the above concept. Trung Quốc Cổ điển Tiểu thuyết Sử luận (Hsia Chih-tsing, The Classic Chinese Novel: A Critical Introduction) của học giả người Hoa quốc tịch Mĩ Hạ Chí Thanh là một trong số những tác phẩm viết bằng tiếng Anh xuất bản tại phương Tây giới thiệu tập trung năm bộ tiểu thuyết Minh Thanh nổi tiếng nhất. Hướng tới độc giả phương Tây nên tác giả sách này chú ý dẫn dịch nhiều trường đoạn trong các bộ tiểu thuyết cổ điển Trung Quốc. Chẳng hạn đến chương viết về Tam Quốc Chí Diễn Nghĩa, Hạ Chí Thanh đã chọn dẫn trọn vẹn cả trường đoạn kể chuyện Tào Tháo mở tiệc giữa đêm rằm trên Trường Giang trước đại chiến Xích Bích. Sau đoạn dẫn, Hạ Chí Thanh viết (chúng tôi dẫn kèm cả chú thích của chính tác giả phần chú thích được đặt vào trong ngoặc đơn và in nghiêng để phân biệt LTT): “Đối với La Quán Trung, đây có lẽ là một trong những màn “tiểu thuyết hóa” nhất trong tác phẩm. Chính sử không thấy kí tải về bữa đại tiệc này. Thế nhưng việc xây dựng màn tiệc này hoàn toàn hợp với tính cách Tào Tháo trước trận đại chiến mà thắng lợi đã được dự trù, nhất định cần sửa soạn một buổi thịnh yến. Vào thời đó, cho dù là ở Trung Quốc hay quốc gia nào, một người tuổi đã 55 không còn được coi là còn tráng niên nữa, thế mà Tào Tháo vẫn còn trên yên ngựa rong ruổi binh nhung. Vì thế, những lời Tháo nói trong bữa tiệc tỏ rõ tư thế tự đánh giá phong độ anh hùng cái thế, niềm tự đắc tin vào chiến thắng trong tầm tay. Đồng thời Tào Tháo cũng thoáng thấy chút mệt mỏi, những mong sau khi dẹp xong Đông Ngô, hai hoa khôi nước Ngô Đại Kiều và Tiểu Kiều sẽ cùng vui tuổi già bên ông ta (bài Phú Đài Đồng Tước của con trai Tào Tháo thi nhân Tào Thực quả có nhắc đến hai mĩ nhân này). Tiểu thuyết trước đó mấy hồi cũng đã kể chuyện Gia Cát Lượng vờ không biết nhị Kiều đã gả cho ai, cố tình dẫn bài này ngay trước mặt Chu Du để kích tướng Ngô quyết tâm kháng Tào” (Xem hồi 44. Gia Cát Lượng có lẽ đã mắc phải một nhầm lẫn nho nhỏ về mặt thời gian khi dẫn bài phú. Bài phú này không thể viết xong trước ngày Đồng Tước Đài được xây xong. Đồng Tước Đài xây xong năm Kiến An thứ 15 chú thích của chính tác giả). Tác giả tiểu thuyết trong trường hợp trên đã vận dụng rất thành công các thi phẩm nổi tiếng” (Hsia, 2001). 1 The Classic Chinese Novel: A Critical Introduction của Hsia Chih-tsing có bản dịch tiếng Trung 中国古典小说 史论. Chúng tôi dẫn lại Hạ Chí Thanh từ bản dịch tiếng Trung này 2 Hồi 48 宴長江曹操賦詩 鎖戰船北軍用Yến Trường Giang Tào Tháo phú thi, Tỏa chiến thuyền Bắc quân dụng võ Lê Thời Tân. Tạp chí Khoa học Đại học Mở Thành phố Hồ Chí Minh, 13(1), 5-13 7 Điều đầu tiên phải nói là, chúng tôi không rõ nhà nghiên cứu dựa được vào tài liệu nào để khẳng định bài Phú Đài Đồng Tước 銅雀臺賦 của “con trai Tào Tháo thi nhân Tào Thực” quả có nhắc đến hai nàng Kiều? Thực ra ngược lại, chính bởi vì Đồng Tước Đài Phú không có nhắc đến hai mĩ nhân họ Kiều nên màn tự sự “Khổng Minh dụng trí kích Chu Du” (孔明用智 激周瑜hồi 44) mới trở nên khả thủ và thú vị được đến dường đó. Thế nhưng điều quan trọng ở đây không phải là ở chỗ có thể còn có thêm hay không một dị bản Đồng Tước Đài Phú nào đó (chứng minh là nguyên tác của Tào Thực) có nhắc chị em cô Kiều. Vấn đề là cái tâm thức nệ khảo cứu bộc lộ ra trong cách nói của nhà nghiên cứu. Hạ Chí Thanh vô hình trung không có phân biệt nhân vật lịch sử và nhân vật tiểu thuyết. Vấn đề đối với ông tỏ ra khá đơn giản: Tào Tháo thấm mệt, chỉ muốn dẹp xong Đông Ngô bắt hai Kiều về vui thú tuổi già (đây là lịch sử?) và chuyện này có thể tìm chứng cứ ở bài phú Đồng Tước Đài (một việc có thể khảo cứu). Tâm thức trọng khảo cứu và nệ sử đó bộc lộ còn rõ ràng hơn trong những dòng chú thích liên quan đến việc Khổng Minh đọc bài phú trước mặt Chu Du “Gia Cát Lượng có lẽ đã mắc phải một nhầm lẫn nho nhỏ về mặt thời gian khi dẫn bài phú”. Cứ như thiển ý của chúng tôi, Gia Cát Lượng của Tam Quốc Chí Diễn Nghĩa chẳng việc gì phải bận tâm đến chuyện đó. Là một nhân vật (tiểu thuyết), “hắn” ta không quản đến cái gọi là “nhầm lẫn về mặt thời gian” (!). Không nhẽ ta lại đi trách Khổng Minh không thật thà hoặc nhầm lẫn khi nói với Chu Du rằng “Lượng tôi thuở còn ở Long Trung đã nghe nói Tào Tháo cho xây một cái đài bên sông Chương Đài, gọi là Đồng Tước Đài...” (hồi 44). Mặt khác, không cứ đài Đồng Tước xây xong Tào Thực mới làm bài phú này. Vẫn lời Khổng Minh (“mách” với Chu Du !): “Con nhỏ của Tào Tháo là Tào Thực, tự Tử Kiến, có tài đặt bút thành văn. Tháo bảo làm bài phú gọi là “Đồng Tước Đài phú”. Ý trong bài phú nói Tào gia đáng làm thiên tử và thề lấy hai Kiều” (hồi 44; trong Tam Quốc Chí Diễn Nghĩa không thấy nói chuyện Đồng Tước Đài xây xong Tào Thực mới viết bài phú). Thực ra, sẽ rất đáng chú ý khi nghiên cứu văn học sử (tác giả và tác phẩm) mà nêu được vấn đề cụ thể kiểu “Bài phú này không thể viết xong trước ngày Đồng Tước đài được xây xong”. Thế nhưng ở đây nhà nghiên cứu rõ ràng là đang tiếp xúc với người và việc trong tiểu thuyết. Ta không thể nói về người-vật-việc trong tiểu thuyết như là nói về cũng người-việc-vật đó trong đời thực. Gia Cát Lượng trong Tam Quốc Chí Diễn Nghĩa chả chịu trách nhiệm gì về việc “nhầm” thời gian sáng tác bài phú của Tào Thực và Tào Thực này cũng chẳng buộc nhất định phải viết bài phú trước hay sau sự kiện hoàn công Đồng Tước Đài! Thậm chí nói cho cùng ta cũng chả chất vấn nghiêm trang được như thế về chuyện đó với tác giả cuốn sách La Quán Trung! Tương tự, ta cũng không thể “nhắc nhở” Đỗ Mục khi viết “Đông phong bất dữ Chu Lang tiện, Đồng Tước Xuân thâm tỏa nhị Kiều” thì phải nhớ vào lúc Ngô Ngụy dàn trận Xích 3 Thực ra đâu là “nguyên tác” của Tào Thực? Bản chú dẫn trong Tam Quốc Chí (Trần Thọ, Bùi Tùng Chi) hay bản “dẫn” ở Tam Quốc Chí Diễn Nghĩa (Mao bản)? Cứ như thống kê của Tứ Khố Toàn Thư Đề Yếu (欽定四庫全書 總目提要) thì phú Tào Thực có 44 bài tập trung ở bốn quyển đầu trong Tào Tử Kiến Tập (曹子建集). Tác phẩm gọi là “Đồng Tước Đài Phú” nói ở đây chính là bài “Đăng Đài Phú” (登台赋) trong tổng tập này (Tao Thuc, 1998) 4 Tử Vi Lang (La Quán Trung, Tam Quốc Chí Diễn Nghĩa, lời bình Mao Tôn Cương, dịch thuật Tử Vi Lang, Nxb.Văn hoá Thông tin, 2006) dịch “Khi xây xong đài Đồng Tước, Tháo sai con làm bài phú...” không biết dịch giả dựa cụ thể bản nào? Nhân tiện cũng xin chú ý: Trong Tam Quốc Chí, Khổng Minh du thuyết Tôn Quyền đánh Tào chứ không phải là mưu khích Chu Du. Truyện về Khổng Minh trong bộ sử này hoàn toàn không có trần thuật về Đồng Tước Đài và chuyện Nhị Kiều 8 Lê Thời Tân. Tạp chí Khoa học Đại học Mở Thành phố Hồ Chí Minh, 13(1), 5-13 Bích thì Đài Đồng Tước chưa xây. Tâm lí nệ sử và phản xạ khảo cứu vị khảo cứu vô hình trung đã trở thành chướng ngại vật trên con đường đọc hiểu tự sự tiểu thuyết Tam Quốc. Như chúng tôi từng có dịp chỉ rõ tâm lí nệ sử đó cũng bộc lộ hết sức rõ ràng ở chú thích “Nhị Kiều” trong bản in Tam Quốc Diễn Nghĩa của Nhân dân Văn học Xuất bản xã (Le, 2013). Thực ra, chúng ta không rõ trong chú thích trên của Hạ Chí Thanh, Gia Cát Lượng được hiểu là nhân vật trong tiểu thuyết hay là người trong sử? Nếu hiểu theo nghĩa thứ nhất thì cách nói nhân vật “mắc nhầm lẫn” hàm ý dường như đang gián tiếp phê bình lỗi lầm của nhà văn (Le, 2009; Le, 2011). Giả dụ như thế thì nhà nghiên cứu sẽ trả lời sao đây câu hỏi đại loại “Vậy chờ đến năm Kiến An thứ 15 khi đài đã xây lên, phú được viết ra thì màn dẫn văn chương quân địch để khích tướng nước đồng minh của nhà thuyết khách cầm quạt lông này xử lí thế nào nữa?”. Thành ra ta có thể nói chú thích của Hạ Chí Thanh vô tình đã biểu thị thái độ tạm gọi là “nệ sử” của nhà nghiên cứu văn học. Gẫm kĩ đây không chỉ là một tâm lí “nệ sử” đơn thuần. Đây là trạng thái tâm lí không tách bạch trong ý thức việc thưởng thức tiểu thuyết với việc đọc sử. Vì nếu nhất quán với lập trường truy cứu sử thực kiểu đó, nhà nghiên cứu cũng nên chỉ thêm rằng La Quán Trung trước đó đã “sai lầm” (đương nhiên cũng là so với dữ liệu sử chí) về thời điểm khởi công xây đài. Sử Tam Quốc Chí quyển nhất chép chuyện Tào Tháo (Vũ Đế Kỉ三國志·魏書·武帝紀第一) cho ta biết Đồng Tước Đài xây mùa Đông năm Kiến An thứ 15 (công lịch 210, tức sau sự kiện Xích Bích 2 năm; Kết hợp với quyển 19 kể chuyện Tào Thực, ta biết đài này hoàn thành cùng năm 210) (Tran, Bui, & Tran, 1968). Như ta đọc thấy, tiểu thuyết đã không theo sử chí cố tình “đẩy” tình tiết khởi công xây đài sớm hơn mốc mùa Đông Kiến An năm thứ 15 ít nhất cũng phải hơn hai năm. Đương nhiên, điều quan trọng nên thấy là tiểu thuyết đã “đẩy thời gian” xây đài lên sớm hơn theo cách của nó. Thủ pháp tự sự về thời gian xây đài trong tiểu thuyết (không trực diện trần thuật thời điểm xây đài, chỉ đặt lẫn giữa những sự kiện khác) có lẽ đã giúp tác giả của nó tránh được áp lực phải công khai ra mặt chịu 5 Nội dung chú thích “Nhị Kiều” xin xem quyển thượng 三國演義, 人民文學出版社, 2004, tr.366. 6 Tại đây Hạ Chí Thanh chú thích: “Theo Tam Quốc Chí Thông Tục Diễn Nghĩa quyển 10, tr.28a, Tào Tháo thiết tiệc nhằm ngày 15 tháng 11 năm Kiến An thứ 13 (công nguyên, năm 208). Bởi vì trận Xích Bích diễn ra trong mùa đông năm này, cho nên thời gia

tạp chí khoa học đại học mở thành phố hồ chí minh - khoa học xã hội/tạp chí khoa học đại học mở thành phố hồ chí minh - khoa học xã hội

Vài suy nghĩ tự sự lịch sử và văn chương nhân một tình tiết nghiên cứu Tam quốc chí diễn nghĩa của Hsia Chih-Tsing