English (United Kingdom)

https://curated-unify.zendy.io/wp-json/zendy-region/v1/featured_content/oa?rat=en

https://curated-unify.zendy.io/wp-json/zendy-region/v1/highlighted_journal/

Global: Zendy Plus annual

Presents the access of premium content as premium feature

Premium Content

Presents the keyphrase highlighting as premium feature

Keyphrase Highlighting

Presents the summarisation as premium feature

Summarisation

Insights

Presents the pdf analysis as premium feature

PDF Analysis

Presents the zaia usage as premium feature

ZAIA

Global: Zendy Tools annual

Global: Zendy Free Plan

Global: Zendy Tools monthly

Global: Zendy Plus monthly

This article describes and analyses the views of 20th Dutch Protestant scholars of religious studies, systematic theology and missiology on ‘the absoluteness of Christianity/the revelation of God in Jesus Christ’, and their response to Western relativism rooted in the Enlightenment. Previous adherence to the Augustinian concept of Christianity as ‘the true religion,’ was exchanged for new ideas and positions that took them back to the essentials behind the concept of ‘the absoluteness of Christianity;’ to rethinking ‘absoluteness;’ ‘the non-absoluteness of Christianity;’ and alternative terms such as ‘finality,’ ‘originality,’ and ‘normativity.’ The concept of ‘the absoluteness of Christianity’ may have disappeared but elements thereof survive in new forms. In de afgelopen vijf eeuwen is het protestantisme uitgegroeid tot ongeveer tien procent van de wereldbevolking. Vooral rooms-katholieken (sinds de zestiende eeuw) en aanhangers van de traditionele godsdiensten (sinds de achttiende eeuw) zijn protestants geworden. Doch in Korea werden grote groepen boeddhisten protestants christen. Door emigratie en zending heeft het Nederlandse protestantisme een substantiële bijdrage geleverd aan deze wereldwijde ontwikkeling. Vijf eeuwen protestantisme betekent ook vijf eeuwen zelfreflectie en zelfprofilering in West en Oost. In de twintigste eeuw gingen Nederlandse protestanten de term ‘de absoluutheid van het christendom’ gebruiken om zichzelf – versus het relativisme – te profileren. Daarvoor en daarnaast bedienden zij zich van de eeuwenoude term ‘de ware godsdienst’. In het jongste verleden zijn zij gestopt met het nog langer benutten van de term ‘de absoluutheid van het christendom’ in de titels van hun publicaties. Nu zijn zij op zoek naar alternatieven om het wezen van het christendom offensief en defensief te vertolken. Na in het kort gewezen te hebben op het gebruik van de term ‘ware godsdienst’ en het ontstaan van het relativisme in de westerse cultuur schetst deze bijdrage uitvoerig de receptiegeschiedenis van het begrip ‘de absoluutheid van het christendom/de openbaring van God in Jezus Christus’ in het Nederlandse protestantisme. Deze bijdrage wordt afgesloten met een summiere bespreking van enkele richtingen waarin Nederlandse protestanten in Theologia Reformata 62/1 (2019), 46-62 DOI: 10.21827/5c5c4bbf4f7fd 47 De waarheid, absoluutheid en eigenheid van het christendom volgens Nederlandse protestanten het jongste verleden zijn gaan denken over de claims van het christendom en de niet-christelijke godsdiensten. Deze recente gedachten, gevormd in voortdurend gesprek met het wereldprotestantisme, kunnen wellicht onder het kopje ‘eigenheid’ worden samengevat. 1. Het christendom als de ware godsdienst en de opkomst van het rela tivisme Sedert Augustinus is de westerse christenheid gewoon zichzelf te zien als ‘de ware godsdienst (religio vera).’1 Op protestants erf hebben de reformatoren zich bij deze opvatting aangesloten. De Nederlandse Geloofsbelijdenis (1561) wil “weren en uitroeien alle afgoderij en valse godsdienst, en het rijk van de Antichrist te gronde richten” (artikel 16). Hier te lande profileerden Hugo de Groot, Gijsbertus Voetius en Petrus Hofstede de Groot het (protestantse) christendom als ‘de ware godsdienst.’2 In tegenstelling tot de Groningse godsdienstwijsgeer Harmen de Vos trok de Amsterdamse godsdiensthistoricus C. Jouco Bleeker deze lijn door naar Hendrik Kraemer.3 De wijsbegeerte van de Verlichting relativeerde het christendom. Kerk en theologie reageerden op deze aanval met de verdediging van de christelijke waarheden. Het Engelse protestantisme initieerde apologetische lezingen: Boyle lectures, Warburton lectures en Bampton lectures.4 In het begin van de negentiende eeuw riepen Duitse idealisten het relativisme een halt toe door te gaan spreken over ‘die Absolutheit des Christentums.’5 Na de publicatie van Ernst Troeltsch, Die Absolutheit des Christentums und die Religionsgeschichte (1902, herzien in 1912) nam deze term een hoge vlucht.6 Voorzover bekend waren er voordien geen Nederlandse protestanten die een verhandeling schreven over ‘de absoluutheid van het christendom.’ Troeltsch inspireerde hen om dit te gaan doen. 1 Augustinus, De religione vera (ca. 390). 2 Jan A.B. Jongeneel, Nederlandse zendingsgeschiedenis: Ontmoeting van protestantse christenen met andere godsdiensten en geloven (1601-1917) (Zoetermeer 2015), 33, 36, 168 3 Harmen de Vos, Het christendom en de andere godsdiensten (Nijkerk 1962), 25-47. C. Jouco Bleeker, Christus in het moderne Athene: Confrontatie van het christendom met de moderne cultuur en de niet-christelijke godsdiensten (Wassenaar 1967), 81-93. 4 Jan A.B. Jongeneel, Het redelijke geloof in Jezus Christus: Een studie over de wijsbegeerte van de Verlichting (Wageningen 1971), 215. 5 Joseph Klein, “Absolutheit des Christentums,” in: Die Religion in Geschichte und Gegenwart, I (Túbingen 1957), 76-78. 6 Ernst Troeltsch, Die Absolutheit des Christentums und die Religionsgeschichte, und zwei Schriften zur Theologie (München-Hamburg 1969).