English (United Kingdom)

https://curated-unify.zendy.io/wp-json/zendy-region/v1/featured_content/oa?rat=en

https://curated-unify.zendy.io/wp-json/zendy-region/v1/highlighted_journal/

Global: Zendy Plus annual

Presents the access of premium content as premium feature

Premium Content

Presents the keyphrase highlighting as premium feature

Keyphrase Highlighting

Presents the summarisation as premium feature

Summarisation

Insights

Presents the pdf analysis as premium feature

PDF Analysis

Presents the zaia usage as premium feature

ZAIA

Global: Zendy Tools annual

Global: Zendy Free Plan

Global: Zendy Tools monthly

Global: Zendy Plus monthly

Het is verheugend, dat opnieuw een Nederlands boek over theoretische geschiedenis verschenen is. Ondanks de goede bedoelingen van Romein, en enkele uitzonderingen daargelaten, zoals de voortreffelijke, zowel in gedegenheid als in eruditie uitmuntende studies van R. F. Beerling, heeft dit genre het in Nederland nooit erg goed gedaan. En wat er op dit terrein verscheen droeg doorgaans die verzameling kenmerken van naiveteit en huiselijkheid, die Janssen Perio eens niet onaardig met de term 'methodologische klompendans' aanduidde. Des te meer reden, zou ik zeggen, om ruime aandacht te besteden aan het boek van Vermeulen; maar, en dat is de keerzijde van de medaille, des te spijtiger is het ook, na lezing van het boek te moeten constateren, dat men helaas nog geen al te hoge verwachtingen koesteren mag ten aanzien van een 'Nederlandse geschiedfilosofie'. Ik heb drie bedenkingen tegen het boek. In de eerste plaats is daar Vermeulens hoogst grillige en onberekenbare betoogtrant. Discussiepunten komen plotseling uit de lucht vallen, om weinig later op even mysterieuze wijze weer te verdwijnen. Daarbij wordt de lezer dikwijls gehinderd door de hebbelijkheid van de auteur om in een bepaald stadium van zijn betoog onverwachts allerlei eerder ingenomen standpunten in twijfel te trekken, terwijl de lezer het gevoel heeft, dat het hier toch om wezenlijke elementen van dat betoog gaat (bijvoorbeeld ten aanzien van de 'vrije creatieve transcendentie'). Een tweede bezwaar heb ik tegen het niveau, waarop de auteur de materie behandelt. In een inleidend boek over theoretische geschiedenis kan men natuurlijk technische details terzijde laten; uiteraard hoeft men dan niet op bestaande discussies in te gaan. Maar wanneer men, zoals Vermeulen, niet aarzelt om een eigen standpunt te verdedigen, dan kan men niet ongestraft aan die bestaande discussies voorbijgaan; namen als Dray, Danto, Gadamer of Habermas zullen dan genoemd moeten worden. Mijn derde bedenking sluit bij de vorige aan; de uitwerking daarvan zal de rest van deze recensie vormen. Het betreft hier een aantal vaak voor de hand liggende tegenwerpingen, die tegen Vermeulens standpunten en argumentaties in te brengen zijn. Gezien het feit, dat tegen een goed deel van alle essentiele stappen in Vermeulens betoog kritiek te formuleren valt, is het mogelijk om de weergave van de inhoud van het boek te combineren met de kritische aantekeningen, die bij de verschillende fases van het betoog te plaatsen zijn. In het eerste opstel, getiteld 'historisme, behaviorisme en theorie' tracht de auteur het woord 'historie' te karakteriseren aan de hand van het gebruik van die term door verschillende historici en filosofen (Harmsen, Kuypers, Elders e. a.). De auteur stelt dan tegenover elkaar 'historie als concrete context van feitelijke genese', en 'historie als vrije creatieve transcendentie'. Als voorbeeld van de eerste interpretatie noemt Vermeulen de contextuele gebondenheid van Marx' geestelijke ontwikkeling. De tweede interpretatie blijkt te doelen op de creatieve ontworsteling van de mens aan wat Marx de 'Naturschranke' noemde (p. 18). Als interpretaties van het woord 'historie' worden hier dus tegenover elkaar gesteld (a) een uitspraak over de tijdsgebondenheid van de historische persoon-

Historisch? Twee opstellen over de aard van de geschiedkennis