English (United Kingdom)

https://curated-unify.zendy.io/wp-json/zendy-region/v1/featured_content/oa?rat=en

https://curated-unify.zendy.io/wp-json/zendy-region/v1/highlighted_journal/

Global: Zendy Plus annual

Presents the access of premium content as premium feature

Premium Content

Presents the keyphrase highlighting as premium feature

Keyphrase Highlighting

Presents the summarisation as premium feature

Summarisation

Insights

Presents the pdf analysis as premium feature

PDF Analysis

Presents the zaia usage as premium feature

ZAIA

Global: Zendy Plus monthly

Global: Zendy Tools annual

Global: Zendy Tools monthly

Global: Zendy Free Plan

The article presents the history of contacts between Georgia and Western Europe as well as Georgia and the Polish-Lithuanian Commonwealth between the mid-15th and the end of the 18th centuries. In the article, the role of the Georgian diplomatic missions is emphasized in the process of forging anti-Osman coalitions. Upadek Konstantynopola pod naporem sunnickich Turków osmańskich uczynił Gruzję jednym z kluczowych celów ekspansji sułtanatu1. Na domiar złego zakaukaska monarchia Bagratydów, ulegająca postępującej fragmentacji feudalnej na wzajemnie zwalczające się królestwa i księstwa, z początkiem XVI w. zyskała kolejnego śmiertelnego wroga – szyicką Persję Safawidów2. Chrześcijańska wysepka 1 Operacje militarne rozpoczęto już w 1454 r. splądrowaniem księstw Abchazji, następnie Samcche-Saatabago i Gurii. Turcja dążyła do uczynienia wód Morza Czarnego akwenem osmańskim, a podbój ziem gruzińskich pozwalał przejąć kontrolę nad genueńskimi i weneckimi szlakami handlowymi, przebiegającymi ze Wschodu poprzez newralgiczny region Zakaukazia ku Europie Zachodniej oraz Polsce i Moskwie, a co równie istotne uzyskać strategiczną przewagę geopolityczną w przyszłej rywalizacji z Persją. Zob. Z. Tsurtsumia, Abkhazia in Russian-Ottoman relations (From the second half of the XV c. to the first quarter of the XXc.), Tbilisi 2009. 2 Szach Ismail I (1501–1524) prawdopodobnie już w pierwszych latach swoich rządów podpoHistoria Slavorum Occidentis 2017, nr 4 (15) ISSN 2084-1213 DOI: 10.15804/hso170403 57 STOSUNKI GRUZJI Z PAŃSTWAMI EUROPEJSKIMI na muzułmańskim morzu zmuszona była pospiesznie rozpocząć poszukiwania sojuszników w wierze. Położenie najbliższych, pozbawionych niezależnego organizmu państwowego Ormian i tracących ostatnie bastiony bizantyjskiej cywilizacji Greków, przeprowadzenie skutecznych ruchów dyplomatycznych czyniło wówczas przedsięwzięciem jeszcze trudniejszym. Wydźwięk tragedii konstantynopolitańskiej z dnia 29 V 1453 r.3 jednak znacznie przyspieszył proces jednoczenia sił europejskich. Inicjatywę zawiązania koalicji antyosmańskiej podjęło papiestwo, kierując tym samym (jednocześnie z permanentnym postulatem unifikacji wschodnich struktur kościelnych pod katolicką kuratelą) pomocną dłoń do dyplomacji gruzińskiej. Ówczesny papież Kalikst III realizację karkołomnego zadania na wschodniej flance wroga powierzył (na mocy postanowień bulli z dnia 15 V 1455 r.)4 nuncjuszowi na Kaukaz Ludovicowi Bolonii (Ludovico de Bologna)5, który po misji w Etiopii zawitał do Gruzji w 1456 r. Dyplomata pesymistycznie raportował kurii rzymskiej o stanie królestwa oraz lokalnego Kościoła, iż: „...(Gruzini) są skłóceni z wielką wzajemną nienawiścią i prowadzą wojnę (między sobą)”6. W między czasie nowy papież Pius II, podobnie jak jego poprzednik, marząc o wyzwoleniu świata od zagrożenia tureckiego, z dniem 26 IX 1459 r. na kongresie władców chrześcijańskich w Mantui zaapelował o zorganizowanie nowej wyprawy krzyżowej7. Wkrótce swój akces do tworzącej się z wielkim trudem koalicji antytureckiej potwierdzili władcy gruzińscy: król Jerzy (Giorgi) VIII i atabeg8 rządkował sobie państewka wschodniogruzińskie. Zob. M. Brosset, Histoire de la Georgie, vol. 2, Sankt-Petersburg 1849/57, s. 446; D. Rayfield, Edge of Empires: A History of Georgia, London 2012, s. 164. 3 The Fall of the Byzantine Empire: A Chronicle by George Sphrantzes 1401–1477; tłum. M. Philippides, Amherst 1980, s. 70. 4 Kalikst III utrzymał bullę (z dnia 30 IX 1455 r.) wydaną przez swojego poprzednika, Mikołaja V, która to nawoływała do podjęcia zbrojnej wyprawy przeciwko sułtanowi, Mehmedowi II. Papież wyznaczył dodatkowo dzień wymarszu armii „wszystkich chrześcijańskich książąt i narodów” przeciw muzułmanom na 1 III 1456 r.; K.M. Setton,The Papacy and the Levant (1204– –1571): The fifteenth century, Vol 2, Filadelfia 1978, s. 165. 5 Bullarium Franciscanum, T. 3 (1949), s. 205. 6 M. Tamaraszwili, Istoria katolikobisa kartwelta szoris, Tbilisi 1902, s. 56–64. 7 Zob. M. Angold, The Fall of Constantinople to the Ottomans: Context and Consequences, Harlow 2012. 8 Tytuł „atabeg” (gruz.: ათაბაგი – atabagi) był jednym z najważniejszych nieformalnych urzędów w monarchii gruzińskiej, ustanowionym przez królową Tamarę I Wielką w 1212 r. W 1334 r. tytuł ten stał się dziedzicznym w możnowładczej rodzinie Dżakeli (gruz.: ჯაყელი – Jakeli), książąt rządzących prowincją Samcche-Dżawachetią (Meschetią); A. Mikaberidze, His-

Stosunki Gruzji z Europą Zachodnią i państwem polsko-litewskim