Biblioteka polska przy parafii rzymskokatolickiej w Jekaterynodarze (Krasnodarze) z przełomu XIX-XX wieku w świetle zachowanych źródeł

Artykuł poświęcony jest bibliotece polskiej działającej przy kościele rzymskokatolickim w Jekaterynodarze (Krasnodarze) w drugiej połowie XIX i pierwszej połowie XX w. Gromadzenie książek w języku polskim przy kościele pod wezwaniem Matki Bożej Różańcowej  było rzeczą naturalną, gdyż w Jekaterynodarze większość kapłanów katolickich stanowili Polacy (lub osoby co najmniej rozumiejące język polski); sytuacja przedstawiała się podobnie, jeśli chodzi o parafian. Ważnym wydarzeniem w życiu społeczności polskiej stało się założenie przy kościele w Jekaterynodarze biblioteki publicznej w 1898 r., a kilka lat później – otwarcie biblioteki-czytelni przy Rzymskokatolickim Towarzystwie Niesienia Pomocy Biednym (1905 r.). Już w 1907 r. jej księgozbiór liczył 630 tomów. Znaczny udział w uzupełnianiu kolekcji mieli parafianie. Trzon zbiorów stanowiły książki w języku polskim, ale placówka gromadziła także wydawnictwa w języku rosyjskim i innych. Po ustanowieniu w Jekaterynodarze (Krasnodarze) władzy radzieckiej księgozbiór biblioteki-czytelni posłużył za podstawę zbiorów Krasnodarskiej Polskiej Biblioteki Publicznej, która także mieściła się przy kościele. Obok niej funkcjonowała Polska Szkoła Pracy. W 1923 r. polska biblioteka posiadała około 680 tomów książek. Po kilku latach część polskich książek przekazano do Miejskiego Klubu Kulturowo-Oświatowej i Polityczno-Wychowawczej Działalności wśród Mniejszości Narodowych „Nacmien” (istniała tam również sekcja polska). Tu polski księgozbiór został uzupełniony o literaturę marksistowską. Po okresie „wielkiego terroru”, kiedy to zamknięto kościół i klub „Nacmien”, książki w języku polskim w zasadzie uległy zniszczeniu. Tylko nieliczne tomy trafiły do Krasnodarskiej Regionalnej Biblioteki Uniwersalnej imienia A.S. Puszkina.